حجر بن عدی

حِجر بن عَدی کندی از افراد سرشناس دوره آغازین شیعه بود. وی در جنگ صفین از سوی علی (امام اول شیعیان) فرمانده قبیله کنده بود و در جنگ نهروان فرماندهی پهلوی چپ لشکر علی را بر عهده داشت. وی هم‌چنین از یاران حسن بن علی، دومین امام شیعیان بود.

 بحث درباره تابعی یا صحابه بودن

صحابه کسانی هستند که شخصاً محمد پیامبر اسلام را دیده‌اند و در زمان حیات او اسلام آورده‌اند و با ایمان از دنیا رفته‌اند. اما تابعی کسی است که اصحاب محمد را دیده و نه خود محمد را. ابن حجر از برخی علماء چون بخاری، ابو حاتم رازی، ابن حبان و خلیفه بن خیاط نقل کرده که معتقد بودند حجر بن عدی از صحابه نیست، بلکه تابعی است این در حالی است که کسانی چون ذهبی،ابن اثیر و ابن حجر و.. در کتب معتبر تراجم و رجال همانند طبقات ابن سعد، اسدالغابه، اصابه، استیعاب، مستدرک حاکم، سیر اعلام النبلاء، تاربخ ابن کثیر، تاریخ الاسلام ذهبی او را صحابی بزرگ پیامبر می دانند. [ر. ک به کتاب عبدالله بن سبا نوشتهٔ علامه عسکری ص۷۳۳ ]. آن چیزی هم که معلوم است نقش حجر در زمان خلفای نخسیتن پررنگ و مشخص می‌باشد. بعضی از علمای سنی اموی صحابی بودن حجر را انکار کرده‌اند.

کشته شدن

معاویه ابن ابوسفیان در زمان علی، برخی از شیعبان معترض به خود، از جمله حجر بن عدی را به قتل رسانید.[۱] عده‌ای نیز معتقدند که پس از مرگ حسن مجتبی (امام دوم شیعیان) و رفت و آمد بزرگان عراق و اشراف حجاز با حسین بن علی دست‌نشاندگان معاویه به دستور او سختگیری بیشتری نسبت به شیعیان، به‌خصوص شیعیان کوفه می‌کردند و بعضی از چهره‌های سرشناس شیعه را به قتل می‌رساندند. یکی از آنان حجربن عدی کندی بود.[۲] مرج عذرا نخست توسط حجر بن عدی فتح شد و سرانجام نیز خود در این مکان کشته شد. مزار او از سوی شیعیان زیارت می‌شود.[۳]

دیدگاه اهل سنت و اهل تشیع نسبت به او

اهل سنت به دلیل صحابی بودن او را محترم می دانند. و از او با لقب حجرالخیر نام می‌برند. ابن اثیر می‌نویسد: «وهو المعروف بحجر الخیر.. وفد عَلَی النَّبِیّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ هو وأخوه هانئ، وشهد القادسیة، وکان من فضلاء الصحابة»(اسد الغابة۱/۴۶۱ دارالفکر)

شیعیان به دلیل همراهی او با علی بن ابی طالب و مبارزه با معاویه برای او حرمت بالایی قائل هستند.

ویران کردن آرامگاه در دمشق

در تاریخ دوازده اردیبهشت ۱۳۹۲ در جریان جنگ داخلی سوریه آرامگاه او که در منطقه مرج عذراء در حومه منطقه الغوطه در اطراف دمشق قرار داشت، توسط مخالفان بشار اسد و گروهی نظامی به نام جبهه النصره با گرایش سلفی، تخریب شد و قبر او نبش گردید و پیکر او ربوده و به مکانی نامعلوم منتقل شد.[۴][۵][۶][۷][۸][۹] به اعتقاد کارشناسان مسائل دینی و فرهنگی هدف این گروه از نبش قبر، گم کردن قبر و محل دفن وی و جلوگیری از ساخته شدن حرمی توسط شیعیان در این محل بوده است.[۱۰] با این اقدام تجمع‌های اعتراض آمیز فراوانی از سوی شیعیان برگزار شده است.[۱۱][۱۲] این اقدام ازسوی دولت‌های ایران و سوریه وعراق وهم چنین حزب الله لبنان و مراجع تقلید از جمله ناصر مکارم شیرازی محکوم شد[۱۳][۱۴]و هم چنین تعطیلی حوزه‌های علمیه در اعتراض به این واقعه اتفاق افتاد[۱۵]

پیش از این مزار عبدالسلام الاسمر از نوادگان امام دوم شیعیان در لیبی تخریب گردیده بود و اندکی پس از این رویداد مزار جعفر طیار نیز در اردن توسط شیعه ستیزان آتش زده شد.[۱۶]

بازتاب ویران کردن آرامگاه

ایران

 •          زنجان: طلاب و روحانیون حوزه‌های علیمه این شهر در ۱۴ اردیبهشت ماه تجمع اعتراضی را برگزار کردند.[۱۷]

•           تهران:حوزه علمیه استان تهران و شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی شهرستان ورامین طی بیانه‌ای جداگانه هتک حرمت به پیکر "حجر بن عدی" را محکوم کردند.[۱۸]

•           همدان:همزمان با تعطیلی حوزه علمیه قم و نجف، طلاب حوزه‌های علمیه همدان نیز تجمع برگزار کردند.[۱۹]

•           ورامین: طلاب حوزه علمیه امام صادق ضمن محکوم کردن هتک حرمت به صحابی پیامبر و امام علی اعلام کردند که تجمع اعتراض آمیز برگزار کردند.[۲۰]

•           شیخ عبدالکریم محمدی عضو شورای برنامه‌ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت اقدام گروه النصر را محکوم کرد.[۲۱]

•           سنندج: علما و روحانیون سنندج در اعتراض به تخریب مزار حجر تجمع برگزار کردند.[۲۲]

•           برخی مراجع تقیلد از جمله مکارم شیرازی و صافی بیانیه‌ای اعتراضی منتشر کردند.

•           زنجان: طلاب و روحانیون در اعتراض به تخریب مزار حجر در مقابل مسجد سید زنجان تجمع کردند.[۲۳]

•           حسین امیرعبداللهیان معاون وزیر خارجه کشورمان نبش قبر و هتک حرمت مقبره مقدس "حجر بن عدی" از صحابه بزرگوار را محکوم کرد.[۲۴]

•           مشهد:طلاب و روحانیون مشهد در اعتراض به تخریب مزار حجر تجع اعتراضی برگزار کردند.[۲۵]

عراق

 •          در اعتراض به تخریب مزار حجر بن عدی دروس حوزه‌های علمیه در نجف تعطیل شد.[۲۶]

•           عزیز العکیلی عضو فراکسیون المواطن عراق گفت:«تخریب مرقد حجر بن عدی (رض) صحابی گرانقدر رسول الله به دست سازمان القاعده در سوریه نشانه نیات شوم و اقدامی ضد اسلامی است.»

•           منصور التمیمی عضو ائتلاف دولت قانون عراق گفت:«اقدامی که علیه مرقد این صحابی بزرگوار انجام شد عمق کینه، فکر پلید مرتکبین آن را می رساند. اقدام گروههای تکفیری در سوریه در نبش قبر حجر بن عدی صحابی گرانقدر رسول الله وابسته به مذاهب اسلامی نیست بلکه تفکر منحرفی است که عاملان پشت پرده این فکر منحرف قصد اختلاف و فتنه مذهبی را در میان مسلمانان دارند.»[۲۷]

•           شیخ مهدی الصمیدعی روحانی اهل سنت عراقی گفت:«به طور حتم نبش قبر یا تخریب مزارهای مقدس جایز نیست چون تعدی به حقوق شرعی است.»[۲۸]

مصر

 •          «اتحادیه نیروهای صوفی و تجمع آل‌البیت» در بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن این اقدام خواستار موضع گیری الازهر شد.[۲۹]

•           شیخ منصور مندور از علمای الازهر در گفتگو با العالم اقدام تخریب کنندگان را محکوم کرد.[۳۰]

یمن

•           عبدالملک الحوثی رهبر شیعیان یمن در بیانیه‌ای تخریب مزار حجر بن عدی را محکوم کرد.[۳۱]

پانویس

1.          ↑ http://resalatemosalman.ir

2.          ↑ http://moudeomam.com/zendegi-name/yarane-emaman/109-zendegi-name-hojr-ebne-odai.html

3.          ↑ http://jahannews.com/vdcdxo0xxyt0jj6.2a2y.html

4.          ↑ نبش قبر «حجر بن عدی» در سوریه + عکس، الف، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۲

5.          ↑ براثا. «فاجعة جدیدة یرتکبها مجرمو التکفیر الوهابی بنبش وتخریب قبر الصحابی الجلیل حجر بن عدی فی غوطة دمشق» ‎(عربی)‎. براثا. بازبینی‌شده در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۲.

6.          ↑ تابناک. «نبش قبر «حجر بن عدی» در سوریه» ‎(فارسی)‎. تابناک، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲.

7.          ↑ تابناک. «تصاویری از نبش‌قبرکنندگان «حجر بن عدی»» ‎(فارسی)‎. تابناک، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲.

8.          ↑ تابناک. «مسئول نبش قبر مزار «حجر بن عدی»» ‎(فارسی)‎. تابناک، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲.

9.          ↑ همشهری آنلاین. «نبش قبر صحابی امیرالمومنین توسط تروریست‌ها در سوریه» ‎(فارسی)‎. همشهری آنلاین، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲./

10.        ↑ نبش قبر «حجر بن عدی» در سوریه + عکس، الف، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۲

11.        ↑ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920214000880

12.        ↑ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920214001321

13.        ↑ تابناک. «واکنش حزب الله به نبش قبر «حجر بن عدی»» ‎(فارسی)‎. تابناک، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲.

14.        ↑ تابناک. «هشدارایران به تخریب‌کنندگان مقبره«حجربن عدی»» ‎(فارسی)‎. تابناک، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲.

15.        ↑ ایرنا. «در اعتراض به هتک حرمت مرقد مطهر حجر بن عدی، حوزه‌های علمیه قم و نجف تعطیل شدند» ‎(فارسی)‎. ایرنا، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۲.

16.        ↑ «همزمان با سالروز تخریب بقیع انجام شد تخریب مزار نواده امام حسن (ع) در شمال آفریقا توسط وهابیان + فیلم». فارس. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

17.        ↑ «روحانیون و طلاب حوزه‌های علمیه زنجان در اعتراض به هتک حرمت و تخریب حرم "حجر بن عدی"تجمع کردند». مهر. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

18.        ↑ «بیانیه حوزه علمیه استان تهران و شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی ورامین در محکومیت اهانت به "حجر بن عدی"». مهر. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

19.        ↑ «طلاب همدانی امروز در حوزه علمیه همدان تجمع کردند». مهر. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

20.        ↑ «طلاب ورامین در پی اهانت به پیکر "حجر بن عدی" تجمع می‌کنند». مهر. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

21.        ↑ «شیخ عبدالکریم محمدی در گفت‌وگو با فارس: تخریب قبور صحابه پیامبر فتنه جدید دشمنان شیعه و سنی است». فارس. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

22.        ↑ «کردستانی‌ها اهانت به ساحت مقدس صحابه پیامبر را محکوم کردند». فارس. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

23.        ↑ «در اعتراض به هتک حرمت به مرقد مطهر حجربن عدی طلاب حوزه علمیه در مقابل مسجد سید زنجان تجمع کردند». فارس. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

24.        ↑ «محکومیت تخریب مقبره "حجر بن عدی" و هشدار جدی به عاملین آن». فارس. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

25.        ↑ «تجمع طلاب حوزه علمیه مشهد علیه هتک حرمت مرقد حجربن عدی». فارس. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

26.        ↑ «حوزه علمیه نجف تعطیل شد». جهان. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

27.        ↑ «ادامه واکنش سیاستمداران و شخصیتهای مذهبی عراق به نبش قبر حجر بن عدی». مهر. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

28.        ↑ «انتقاد عالم‌سنی از سکوت نهادهای‌اسلامی». جهان. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

29.        ↑ «محکومیت نبش قبر حجر بن عدی توسط علمای شیعی و سنی و مردم جهان عرب». فارس. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

30.        ↑ «یک مقام الازهر مصر نبش قبر «حجر بن عدی» را محکوم کرد». فارس. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

31.        ↑ «در بیانیه‌ای که در اختیار فارس قرار داد رهبر شیعیان یمن نبش قبر «حجربن‌عدی» را محکوم کرد». فارس. بازبینی‌شده در ۰۴ مه ۲۰۱۳.

منابع

•           بامداد اسلام، عبدالحسین زرّین کوب، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۲

•           تاریخ خلفا، رسول جعفریان، تهران: قلم، ۱۳۷۱

•           زندگانی امام حسین نوشتهٔ زین العابدین رهنما

•           سایت لغت نامه دهخدا